Kwas masłowy to związek naturalnie występujący w naszym organizmie. Jest wytwarzany w jelicie grubym w wyniku fermentacji bakteryjnej niestrawionego błonnika pokarmowego. Może też być w niewielkich ilościach dostarczany z pożywieniem. Badania nad tym związkiem nadal trwają, a w ostatnich latach dostarczyły istotnych danych, zwłaszcza w odniesieniu do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Uważa się, że dobroczynny wpływ kwasu masłowego na zdrowie wynika z jego oddziaływania na miejscowy układ odpornościowy oraz mechanizmy regulujące perystaltykę jelit i nasilenie procesów zapalnych.
Kwas masłowy należy do grupy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych ( ang. Short-chain fatty acids). Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jelit. Największym źródłem kwasu masłowego w jelicie grubym jest błonnik ( skrobia oporna oraz rozpuszczalne frakcje włókna pokarmowego). Kwas masłowy zalicza się do tak zwanych postbiotyków – metabolitów powstałych na skutek fermentacji bakteryjnej w jelicie – przyczyniających się do utworzenia prawidłowej funkcji nabłonka jelitowego. Jego obecność w jelitach pozwala na regulację przepływu krwi w obrębie śluzówki jelit i utrzymanie prawidłowego pH. Stwarza to sprzyjające warunki dla prozdrowotnej mikrobioty i zabezpiecza układ pokarmowy przed mikroorganizmami chorobotwórczymi.
Naukowcy wykazali, że kwas masłowy wpływa na stymulowanie w ścianie okrężnicy różnicowania komórek układu immunologicznego, które zmniejszają i regulują nasilenie stanu zapalnego. Komórki nabłonka jelita stanowią pierwszą linię obrony przed inwazją bakterii. Wpływają one też na wykrywanie patogenów przez receptory obecne na ich powierzchni – rozpoznają je jako obce i potencjalnie niebezpieczne dla organizmu. Powoduje to aktywację układu odpornościowego, odpowiedzialnego za ich neutralizowanie oraz pobudzenie mechanizmów stanu zapalnego.
Kwas masłowy korzystnie wpływa na mikrobiom jelitowy, stymulując wzrost bioty saprofitycznej a hamując rozwój patogenów, takich jak Escherichia coli, Campylobacter czy Salmonella. Prawidłowe stężenie kwasu masłowego w świetle jelita świadczy o równowadze bakteryjnej. Do dziś wykryto ponad 1000 gatunków bakterii bytujących w przewodzie pokarmowym człowieka. Najliczniejszymi typami u osoby dorosłej są Firmicutes i Bacterioidetes. U zdrowych dorosłych Firmicutes to typ dominujący, jednak proporcje ewoluują z wiekiem i zmieniają się również w wyniku określonych procesów patologicznych.
U KOGO WARTO STOSOWAĆ KWAS MASŁOWY ?
Badania nad rolą i działaniem kwasu masłowego prowadzone są od prawie 40 lat. Udowodniono jego bardzo istotną fizjologiczną rolę, jaką jest wpływ na mikrobiom jelitowy i błonę śluzową ściany przewodu pokarmowego. Produkcję kwasu masłowego w jelicie możemy zwiększyć dzięki przyjmowaniu większej ilości produktów zawierających błonnik. Niestety pacjenci, którzy mają bóle brzucha lub biegunkę, zwykle ograniczają te produkty. Właściwy poziom kwasu masłowego jest istotny w przypadku wielu chorób i wydaje się, że jego suplementacja stanowi ważny kierunek postępowania.
KWAS MASŁOWY WARTO SUPLEMENTOWAĆ W PRZYPADKU:
- Zespołu jelita nadwrażliwego ( IBS), w którego przebiegu może dochodzić do deficytu maślanu, co prowadzi do pogorszenia stanu śluzówki jelit i rozszczelnienia bariery jelitowej- kwas masłowy przyśpiesza regenerację nabłonka jelit, a stosowany wspomagająco w postępowaniu dietetycznym u pacjentów z IBS znacząco zmniejsza dolegliwości kliniczne i poprawia jakość życia.
- Zaburzeń perystaltyki jelit towarzyszących zaparciom czynnościowym – kwas masłowy zwiększa efektywność perystaltyki jelit dzięki poprawie kurczliwości mięśni gładkich okrężnicy oraz regulacji neuroprzekaźnictwa ( również u osób ze stomią).
- Biegunki – kwas masłowy może jej zapobiegać poprzez zwiększenie biernego wchłaniania wody w jelicie grubym i wpływ na mikrobiotę jelitową, przeciwdziała też ostremu odwodnieniu, ponadto może być stosowany długoterminowo, jako wspomaganie procesu leczniczego i w profilaktyce biegunki różnego pochodzenia.
- Zaburzeń mikrobioty jelitowej, po między innymi długotrwałej antybiotykoterapii – kwas masłowy korzystnie oddziałuje na mikrobiotę jelit, wspomaga regenerację, pozwala na utrzymanie odpowiedniego pH.
- Niedoborów pokarmowych ( niedostateczna podaż błonnika, dieta ubogoresztkowa) – błonnik i skrobia oporna wspierają rozwój kwasu masłowego w jelitach, w przypadku niedoborów warto zastosować suplementację maślanem sodu.
- Choroby uchyłkowej, dotykającej ponad 65 % osób po 65 roku życia – kwas masłowy wspomaga regenerację i pobudza poliferację komórkową w jelitach, działa przeciwzapalnie , zmniejszając ryzyko wystąpienia stanu zapalnego uchyłków i jego powikłań.
- Chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego – Crohna; kwas masłowy ma właściwości przeciwzapalne, przyśpiesza regenerację i wzmacnia barierę ochronną nabłonka jelit.
Saccharomyces boulardii – dobroczynne drożdżaki.
Drożdżaki Saccharomyces boulardii mają działanie przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne, a tym samym wpływają korzystnie na nasz organizm, zapobiegając między innymi wystąpieniu biegunki poantybiotykowej czy skracając czas trwania biegunki infekcyjnej.
Mikroflora jelitowa.
Aby zrozumieć znaczenie i korzyści wynikające ze stosowania probiotyków, w tym Saccharomyces boulardii, należy zacząć od początku, czyli od mikroflory jelitowej.
Mikroflora jelitowa to zespól mikroorganizmów ( bakterii, grzybów, wirusów) bytującym w jelicie grubym człowieka. Szacuje się, że jest to ponad tysiąc różnych gatunków drobnoustrojów, które stanowią nawet do 50 % treści jelitowej.
Drobnoustroje wchodzące w skład mikroflory jelitowej wpływają korzystnie na nasz organizm, między innymi:
- Biorą udział w procesach trawienia
- Poprawiają przyswajalność składników odżywczych
- Uczestniczą w syntezie witaminy K, biotyny, kwasu foliowego, kwasów tłuszczowych
- Biorą udział w absorpcji jonów magnezu, wapnia, żelaza
- Zapobiegają namnażaniu się drobnoustrojów patologicznych
- Stymulują układ odpornościowy
- Warunkują utrzymanie bariery jelitowej
- Odżywiają komórki jelit
- Warunkują prawidłowe funkcjonowanie osi jelito- mózg
Niestety czasem dochodzi do zaburzeń w składzie i funkcjonowaniu mikroflory jelitowej i w konsekwencji do negatywnego oddziaływania na organizm człowieka. Aby temu zapobiec, konieczne jest przyjmowanie probiotyków.
Probiotyki to żywe drobnoustroje probiotyczne, które stosowane w odpowiednich ilościach przywracają prawidłowy skład mikroflory jelitowej i tym samym korzystnie oddziałują na nasz organizm. Do drobnoustrojów probiotycznych, czyli probiotyków, zalicza się między innymi: bakterie z rodzaju Lactobacillus spp ( np. Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus plantarum), bakterie z rodzaju Bifidobacterium spp ( np. Bifidobacterium animalis, Bifidobacterium breve), bakterie z rodzaju Streptococcus spp (np. Streptococcus salivarius, Streptococcus thermophilus), szczepy drożdży Saccharomyces spp ( np. Saccharomyces boulardii).
Saccharomyces cerevisiae var. Boulardii – mechanizm działania
To szczep drożdżaków, który nie jest patogenny i występuje w naturalnej mikroflorze jelitowej człowieka. Wykazuje on szereg korzystnych mechanizmów działania i właściwości, udokumentowanych w licznych badaniach naukowych.
- Wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe dzięki stabilizacji błon jelitowych, zwiększeniu przylegania bakterii Saccharomyces boulardii i tym samym zmniejszeniu inwazji patogenów. Działanie przeciwdrobnoustrojowe wykazuje w szczególności w kierunku Escherichia coli, Clostridium dificiale, Salmonella typhimurium, Yersinia enterocolitica, Candida albicans, Candida krusei, Candida pseudotropicalis.
- Działa przeciwtoksynowo, szczególnie w odniesieniu do toksyny A i B Clostridium dificiale oraz toksyny Vibrio cholerae
- Ma działanie przeciwzapalne
- Wpływa na skład mikrobioty przewodu pokarmowego – poprzez hamowanie wzrostu Clostridium dificiale
- Odznacza się aktywnością metaboliczną
- Działa troficznie poprzez stymulowanie wytwarzania poliamin ( sperminy, spermidyny) i disacharydaz jelitowych
- Moduluje odpowiedz odpornościową zarówno wrodzoną, jak i nabytą poprzez: pobudzenie syntezy przeciwciał ( sIgA lub IgG wiążącej toksyny A i B Clostridium dificiale, produkcję cytokun (np. IL-12), aktywację limfocytów T regulatorowych
- Modyfikuje receptory dla toksyn bakteryjnych na drodze enzymatycznej
- Wytwarza witaminy z grupy B (B1, B2, B6, kwas pantotenowy i nikotynowy)
Saccharomyces cerevisiae var. Boulardii – wskazania
Opisane powyżej mechanizmy działania przekładają się na korzystne oddziaływanie szczepu Saccharomyces cerevisiae var. Boulardii na organizm, co zostało również udokumentowane w licznych badaniach naukowych i klinicznych.
- Zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków
- Skraca czas trwania ostrej biegunki infekcyjnej zarówno u dzieci, jak i dorosłych
- Zmniejsza ryzyko długotrwałego utrzymywania się biegunki infekcyjnej
- Zmniejsza ryzyko zakażenia Clostridium dificiale
- Zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki podróżnych
- Zmniejsza występowanie i nasilenie objawów zespołu jelita nadwrażliwego
- Przywraca prawidłowy skład mikrobioty jelitowej, która została zaburzona w czasie antybiotykoterapii
Zatem Saccharomyces cerevisiae var. Boulardii wskazany jest w leczeniu ostrych biegunek infekcyjnych, zapobieganiu bieunkom związanym ze stosowaniem antybiotyków oraz biegunkom podróżnych, a także w przypadku nawracającej biegunki związanej z zakażeniem Clostridium dificiale czy zespole jelita nadwrażliwego.
Na co zwracać uwagą, wybierając probiotyk ?
Na rynku dostępne są liczne preparaty zawierające probiotyki. Czasem trudno wybrać jeden konkretny. Ale decydując się na probiotykoterapię i chcąc, aby była ona skuteczna, warto zwrócić uwagę na dokładnie opisany szczep drobnoustroju.
Trzeba pamiętać, że działanie probiotyków jest szczepozależne. Nie wystarczy, aby była podana jedynie nazwa gatunku drobnoustroju, konieczne jest także, aby na opakowaniu wskazany był dokładnie szczep, czyli charakterystyczny ciąg liter i cyfr, np. Saccharomyces cerevisiae var. Boulardii CNCM-I-3799. Dopiero pełna nazwa jest gwarancją tego, jaki szczep znajduje się w preparacie i jak będzie on działał.
Kiedy zacząć suplementację probiotykiem ?
Nowo podane szczepy bakteryjne potrzebują czasu, aby na dobre zadomowić się w naszych jelitach. Dlatego, aby suplementacja miała sens, należy rozpocząć ją minimum tydzień przed planowanym wyjazdem i kontynuować przez cały okres podróży. W ten sposób znacznie ograniczymy ryzyko wystąpienia biegunki podróżnych.
Właściwy sposób przechowywania probiotyków
Zwróćmy uwagę, czy wybrany przez nas probiotyk nie wymaga przechowywania w lodówce, o co może być trudno w trakcie podróży. Cenne szczepy bakterii mogą jej nie przetrwać i suplementacja będzie nieskuteczna.
Prawidłowe zażywanie probiotyków
Probiotyk najlepiej przyjmować wieczorem, ponieważ w nocy perystaltyka jelit zwalnia, co zwiększa szansę na lepszą kolonizację. Kapsułkę z dobroczynnymi bakteriami należy popijać wodą lub napojami mlecznymi, pamiętając, że nie mogą być gorące. W przypadku małych dzieci lub kiedy nie ma możliwości połknięcia kapsułki, można jej zawartość wysypać bezpośrednio na język. Warte rozważenia są preparaty w saszetkach lub w kroplach.
