Zdrowy i piękny uśmiech stanowi ważny element wizerunku. Z tego powodu wybielanie zębów cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Dostępne zarówno w gabinecie stomatologicznym, jak i w zaciszu domowym, pozwala nie tylko rozjaśnić szkliwo zębów, ale również skutecznie pozbyć się przebarwień i plam.
Odcień zębów jest wypadkową wielu czynników, związanych głównie z ich budową anatomiczną. Zewnętrzną warstwę korony zęba stanowi szkliwo. Pod nim znajduje się zębina, a głębiej miazga i komora zęba, w której umiejscowione są włókna nerwowe i naczynia krwionośne.
Kolor zęba zależy od barwy zębiny oraz sposobu, w jaki szkliwo odbija i rozprasza światło. Grubość i gładkość szkliwa są uwarunkowane genetycznie. Z upływem lat zęby tracą swój połysk, szkliwo staje się cieńsze, a zębina ciemniejsza i bardziej widoczna.
Wiele czynników może prowadzić do powstania przebarwień. Przebarwienia powierzchniowe są konsekwencją gromadzenia się płytki nazębnej i osadów.
KAMIEŃ TO GŁÓWNY WINOWAJCA PRZEBARWIEŃ
Dla wielu z nas problemem estetycznym jest kamień nazębny, bo to on najczęściej jest przyczyną zmiany wyglądu naszego uśmiechu. Jego powstawaniu sprzyja niewłaściwa higiena jamy ustnej oraz spożywanie pewnych pokarmów i napojów. Należy jednak zauważyć, że kamień nazębny paradoksalnie może chronić szkliwo przed próchnicą, izolując szkodliwe bakterie. Niemniej usuwanie kamienia nazębnego jest rekomendowanym przez stomatologów działaniem higienicznym, choćby ze względów estetycznych.
UŻYWKI NIE SŁUŻĄ ZDROWIU JAMY USTNEJ
Najczęstszą przyczyną przebarwień spowodowanych stylem życia, zaraz po kamieniu nazębnym, jest dym tytoniowy, który zawiera substancje smoliste szybko odkładające się na szkliwie. To prowadzi do nieestetycznych, czarnych przebarwień. Niezwykle wyraźne stają się również przebarwienia powstałe w wyniku spożywania kawy i herbaty, zmiany zabarwienia wypełnień amalgamatowych i metalowych koron. Co istotne, pojawiają się także przebarwienia po leczeniu kanałowym, często przybierając odcienie żółci, czerwieni lub brązu. Również nadmierne korzystanie z płynów do płukania jamy ustnej zawierających chlorhexydynę, listerynę, sanguinarynę i cetylpirydynę może zmieniać kolor szkliwa. Czasami przebarwienia są efektem nadmiernej ekspozycji na fluor w okresie rozwoju zębów u dzieci bądź przyjmowania preparatów żelaza i antybiotyków z grupy tetracyklin.
JAK SOBIE RADZIĆ Z PRZEBARWIENIAMI ? SKALING I PIASKOWANIE.
Najskuteczniejszym rozwiązaniem w przypadku przebarwień jest wizyta u stomatologa. Jeśli przebarwienia są zewnętrzne, spowodowane np. niewłaściwą higieną, stomatolog może wykorzystać skalowanie ultradźwiękowe, piaskowanie lub specjalne gumki, aby je usunąć. Warto pamiętać, że osoby z wszczepionym rozrusznikiem serca nie powinny poddawać się temu zabiegowi. Po skalingu należy unikać spożywania kolorowych napojów, herbaty, wina oraz owoców jagodowych przez około 3-4 godziny. Po zabiegu może wystąpić chwilowa nadwrażliwość i sporadyczne krwawienie, które zazwyczaj ustępują po kilku dniach.
Piaskowanie to proces, w którym na powierzchnię zębów kierowany jest strumień wody z dodatkiem specjalnego piasku stomatologicznego. Zabieg ten nie jest odpowiedni dla osób z owrzodzeniami w jamie ustnej oraz cierpiących na przewlekłe choroby płuc, takie jak astma oskrzelowa czy pylica.
Kamień na zębach zazwyczaj zbiera się w wyniku nierównomiernej struktury szkliwa. Aby opóźnić osadzanie się płytki nazębnej, zwykle w ostatnim etapie higienizacji wykonywane jest polerowanie szkliwa z wykorzystaniem specjalnych past polerskich, które sprawiają, że zęby stają się gładkie i przyjemne w dotyku.
Jednak pojedynczy zabieg higienizacji nie jest skutecznym rozwiązaniem na stałe. Kamień na zębach zaczyna gromadzić się ponownie tuż po jego usunięciu. Dlatego, aby cieszyć się długotrwałym efektem czystych i gładkich zębów, ważne jest regularne szczotkowanie przy użyciu odpowiedniej szczoteczki i pasty do zębów. Dodatkowo, aby zapobiegać tworzeniu się kamienia, można sięgać po domowe produkty, takie jak soda oczyszczona, woda utleniona, ocet jabłkowy, szałwia lub węgiel aktywny.
WYBIELANIE CHEMICZNE
Do 16 roku życia zęby są w okresie wzrostu i nie wolno ich wybielać. Zabieg ten nie jest też zalecany u kobiet ciężarnych, ponieważ nie znamy wpływu środków wybielających na płód. Inne przeciwskazania to : istniejąca już nadwrażliwość zębów lub dziąseł, odsłonięcie szyjek zębowych, próchnica, a także uczulenie na środki wybielające. Zęby przed wybielaniem powinny być zdrowe, ponieważ w przypadku nieszczelnych wypełnień i ubytków może dojść do podrażnienia miazgi zębowej, co jest bardzo bolesne.
Wybielać można zarówno zęby żywe, jak i martwe. W przypadku zębów martwych, stomatolog umieszcza środek wybielający wewnątrz zęba na kilka dni, a następnie usuwa go. Intensywne przebarwienia można również skutecznie ukryć, korzystając z licówek. Trzeba pamiętać, że środki wybielające nie zmieniają koloru plomb ( konieczna może być ich wymiana), ani nie mają wpływu na ceramikę dentystyczną. Mogą natomiast osłabiać wypełnienia z materiałów kompozytowych i amalgamatów.
Zabiegi wybielania zazwyczaj nie powodują poważnych skutków ubocznych, ale mogą prowadzić do nadwrażliwości zębów. Oznacza to zwiększoną reakcję na bodźce, takie jak zimno, ciepło czy słodki smak potraw. Może też wystąpić podrażnienie dziąseł, objawiające się pieczeniem i odbarwieniem błony śluzowej. Po zakończeniu procesu wybielania, objawy te zwykle ustępują. Aby zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, zaleca się stosowanie past desensytyzujących zawierających azotan potasu i fluorek sodu, a także żeli zabezpieczających dziąsła.
METODY WYBIELANIA CHEMICZNEGO
Wybielanie zębów w gabinecie stomatologicznym umożliwia zastosowanie silniejszych środków wybielających i pozwala na szybsze uzyskanie efektu. Przed zabiegiem stomatolog sprawdza stan zdrowia zębów oraz wypełnień, a także usuwa z nich kamień i osad. Następnie umieszcza w ustach specjalną nakładkę, zabezpiecza dziąsła oraz skórę w okolicy ust. Potem rozprowadza na zębach żel wybielający i naświetla go przy użyciu lampy ( laserowej lub LED). Substancją aktywną jest najczęściej tlenek wodoru lub nadtlenek karbamidu w stężeniu 15- 35 %, który penetruje porowatości w strukturze szkliwa i rozkłada zabrudzenia. Pojedynczy zabieg trwa około 30 – 60 minut. Metoda ta jest bardzo bezpieczna – lampy generują niewielką ilość ciepła, co zmniejsza ryzyko nadwrażliwości zębów. Pozwala rozjaśnić zęby nawet o kilka tonów. Zaraz po zabiegu kolor zębów może być nierówny. Staje się jednolity dopiero po czasie. Żel wybielający czasowo zwiększa porowatość szkliwa, dlatego przez 48 godzin po zabiegu należy zachować tzw. „białą dietę” – powstrzymywać się od palenia papierosów, picia kolorowych napojów i spożywania pokarmów, które mogą zabarwić zęby. Nie wolno też używać preparatów zawierających fluor.
Od niedawna wybielanie zębów przy użyciu lampy LED można wykonać samodzielnie w domu. Przed rozpoczęciem procedury należy dokładnie wyczyścić zęby. Żel wybielający o stężeniu 10 – 22 % nanosi się przy użyciu nakładek lub pasków. Następnie aktywuje się go za pomocą lampy LED. Czas trwania sesji zazwyczaj wynosi od kilku do kilkudziesięciu minut. Liczba sesji zależy od oczekiwań oraz zaleceń producenta. Metoda ta pozwala rozjaśnić zęby nawet o kilka tonów. Zaleca się monitorowanie ewentualnych oznak nadwrażliwości zębów lub podrażnienia dziąseł. W razie potrzeby należy zmodyfikować częstotliwość zabiegów lub skonsultować się ze stomatologiem.
Innym wariantem, który może zaproponować stomatolog, jest wykonanie indywidualnie dopasowanych nakładek na zęby, do których pacjent samodzielnie nakłada otrzymany żel wybielający o stężeniu w zakresie 10- 30 % i nosi przez 2-8 godzin dziennie do momentu uzyskania satysfakcjonującego efektu. Czas trwania pełnego cyklu może wynosić od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od produktu i oczekiwanych rezultatów. Metoda nakładkowa pozwala rozjaśnić zęby o kilka tonów. Gotowe systemy nakładkowe można kupić też samodzielnie. Stosuje się je analogicznie. Przed rozpoczęciem wybielania należy najpierw umieścić nakładki we wrzątku, a następnie uformować je na zębach. Ponieważ przygotowane w ten sposób nakładki nie będą przylegać do zębów tak dokładnie, jak te wykonane przez protetyka, możliwe jest wydostanie się z nich niewielkich ilości środka wybielającego, co może prowadzić do podrażnienia dziąseł.
PRODUKTY Z APTEKI
W aptece dostępny jest szeroki asortyment produktów, umożliwiających subtelne wybielanie zębów bez konieczności wizyty w gabinecie lekarskim. Są to m. in. pasty, żele, paski i nakładki wybielające. Pasty wybielające najczęściej zawierają substancje ścierne i polerujące ( węgiel aktywny, krzemionka), dlatego pozwalają usunąć przebarwienia powierzchniowe i rozjaśnić kolor zębów maksymalnie o 1 ton. Niektóre z nich mogą zawierać nadtlenek wodoru ( do 1 %) – te pozwalają rozjaśnić kolor zębów o 1-3 odcieni. Nie należy stosować ich codziennie, ponieważ mogą prowadzić do porysowania i zmniejszenia grubości szkliwa, co objawia się ciemnieniem zębów. Żele i paski wybielające również wykorzystują utleniające właściwości nadtlenku wodoru ( 6- 14 %) lub nadtlenku karbamidu (10 – 22 %). Produkt aplikuje się na powierzchnię zęba za pomocą pędzelka lub nakleja gotowy pasek. Czas ekspozycji zależy od stężenia środka wybielającego. Pierwsze rezultaty są zauważalne już po kilku dniach, natomiast pełny efekt wybielania uzyskuje się po kilku miesiącach regularnego stosowania.
W DOMOWYM ZACISZU
Mimo dużego wyboru środków wybielających, nadal pewną popularnością cieszą się domowej roboty pasty i płukanki, wykorzystujące między innymi wodę utlenioną, sól kuchenną, węgiel aktywny, sodę oczyszczoną, bądź soki cytrusowe. Nie zawsze metody te są bezpieczne, a efekty ich stosowania zwykle są krótkotrwałe. Soda oczyszczona i sól kuchenna silnie ścierają szkliwo, przez co staje się bardziej podatne na przebarwienia. Kwasy owocowe mogą prowadzić do demineralizacji i osłabienia szkliwa, a w konsekwencji do nadwrażliwości. Stosunkowo bezpieczne jest płukanie jamy ustnej olejami roślinnymi ( np. kokosowym). Choć nie jest to metoda typowo wybielająca , jej zwolennicy twierdzą, że może poprawić ogólną higienę jamy ustnej i zmniejszyć przebarwienia.
Decydując się na wybielanie zębów, należy zdawać sobie sprawę, że zabieg ten rozjaśni odcień zębów, natomiast nie spowoduje zmiany ich koloru na śnieżnobiały. Skuteczność różnych metod wybielania może się różnić, a indywidualne rezultaty zależą od wielu czynników, takich jak rodzaj przebarwień, struktura zębów i ogólna higiena jamy ustnej. Niektóre metody mogą powodować nadwrażliwość zębów lub inne niepożądane skutki, dlatego warto wcześniej skonsultować się ze stomatologiem. Pamiętajmy, że piękny uśmiech – to przede wszystkim uśmiech zdrowy i naturalny. Warto więc inwestować w profilaktykę. Regularne wizyty kontrolne i usuwanie kamienia skutecznie zahamują powstawanie płytki nazębnej, będącej źródłem przebarwień i ubytków. Dieta bogata w nabiał wzmocni zęby, a twarde warzywa będą ścierać osad nazębny. Kawę, czarną herbatę lub napoje kolorowe warto zamieniać na wodę mineralną, soki cytrusowe, zieloną bądź białą herbatę.
