Z chemicznego punktu widzenia cholesterol jest związkiem organicznym zaliczanym do grupy steroidów. Cząsteczka cholesterolu posiada unikalne właściwości, dzięki którym pełni kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka. Do najważniejszych funkcji cholesterolu zaliczamy:
- Warunkowanie prawidłowej budowy i funkcjonowania błon komórkowych wszystkich komórek organizmu,
- Udział w syntezie hormonów steroidowych, takich jak kortyzol, aldosteron, testosteron czy progesteron,
- Udział w syntezie witaminy D3,
- Udział w syntezie kwasów żółciowych
Mogło by się wydawać, że głównym źródłem cholesterolu jest pożywienie. W rzeczywistości dieta wywiera relatywnie niski wpływ na poziom cholesterolu w organizmie człowieka. Szacuje się, że około 70 % cholesterolu powstaje w wyniku biosyntezy tego związku. Głównym miejscem syntezy cholesterolu jest wątroba i jelita, choć przyjmuje się, że może być on tworzony w każdej komórce organizmu.
RODZAJE CHOLESTEROLU
W literaturze popularnonaukowej istnieje pewna rozbieżność, jeśli chodzi o nazewnictwo cholesterolu. Potocznie mianem cholesterolu określa się nie tylko związek chemiczny, ale również lipoproteiny, będące swoistą formą transportową dla cholesterolu. Lipoproteiny, złożone z cholesterolu i jego estrów, ale także białek czy fosfolipidów, odpowiadają za metabolizm cholesterolu oraz jego transport wraz z krwią. W zależności od budowy lipoprotein, wyróżnia się kilka rodzajów cholesterolu, z czego najważniejszy dla zdrowia jest cholesterol LDL i cholesterol HDL.
CHOLESTEROL LDL
Cholesterol LDL (ang. Low-density lipoprotein), czyli frakcja cholesterolu związana z lipoproteinami o niskiej gęstości, stanowi zdecydowaną większość krążących we krwi lipoprotein. Główną rolą cholesterolu LDL jest transport cząsteczek cholesterolu z wątroby do tkanek obwodowych, w tym niekiedy także do ścian naczyń krwionośnych. Cholesterol LDL nazywany jest często „złym cholesterolem” z uwagi na korelację jego stężenia z ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego.
CHOLESTEROL HDL
Cholesterol HDL (ang. High-density lipoprotein), czyli frakcja cholesterolu związana z lipoproteinami o wysokiej gęstości, stanowi zaledwie 25-35 % wszystkich lipoprotein osocza. Ta frakcja cholesterolu nazywana jest z kolei „ dobrym cholesterolem”, ponieważ wykazano odwrotnie proporcjonalną korelację pomiędzy stężeniem tej cząsteczki a zapadalnością na choroby układu krążenia. Główną funkcją cholesterolu HDL jest transport cząsteczek cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby, gdzie są one metabolizowane i wydalane.
NORMY CHOLESTEROLU
Według aktualnych wytycznych polskich towarzystw naukowych stężenie cholesterolu całkowitego u osób zdrowych nie powinno przekraczać 190 mg/dl.
Warto pamiętać, że znaczenie ma nie tylko stężenie całkowitego cholesterolu, ale także jego poszczególnych frakcji. Normy cholesterolu LDL zależą przede wszystkim od ryzyka sercowo-naczyniowego. Przyjmuje się, że stężenie cholesterolu powinno być mniejsze bądź równe:
- 116 mg/dl u osób zdrowych, z niskim ryzykiem sercowo-naczyniowym
- 100 mg/dl u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym
- 70 mg/dl u osób z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym
- 55 mg/dl u osób z bardzo wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym
- 40 mg/dl u osób z ekstremalnie wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym
NORMY CHOLESTEROLU DLA KOBIET I NORMY DLA MĘŻCZYZN
Normy cholesterolu HDL zależą przede wszystkim od płci. Zaleca się, aby stężenie cholesterolu HDL było wyższe niż:
- 40 mg/dl u mężczyzn
- 45 mg/dl u kobiet
NORMY CHOLESTEROLU DLA DZIECI
U dzieci normy kształtują się następująco:
- Cholesterol całkowity – poniżej 170 mg/dl
- LDL – poniżej 110 mg/dl
- HDL – powyżej 35 mg/dl
WYSOKI CHOLESTEROL – O CZYM ŚWIADCZY ?
Istnieje powszechne przekonanie, że podwyższony cholesterol całkowity ma związek jedynie z dietą. Hipercholesterolemia rzeczywiście bardzo często wynika ze zbyt częstego spożycia przetworzonych produktów, bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe oraz kwasy tłuszczowe typu trans. Należy jednak pamiętać, że przyczyną wysokiego cholesterolu nie zawsze muszą być nieprawidłowe nawyki żywieniowe.
INNE PRZYCZYNY WYSOKIEGO CHOLESTEROLU
- Hipercholesterolemią rodzinną, czyli chorobą genetyczną wynikającą z mutacji w genach PCSK9, APOB czy LDL-R,
- Niedoczynnością tarczycy,
- Zespołem Cushinga,
- Przewlekłą niewydolnością nerek,
- Zespołem nerczycowym,
- Ciążą,
- Przyjmowaniem niektórych leków, w tym glikokortykosteroidów, diuretyków, cyklosporyny czy progestagenów
WYSOKI CHOLESTEROL – OBJAWY
Dlaczego zdecydowana większość chorych nie zdaje sobie sprawy z rozwijającej się u nich hipercholesterolemii? Podwyższone stężenie cholesterolu zwykle przebiega bezobjawowo, a pierwszą przesłanką toczących się zaburzeniach lipidowych nierzadko bywają ich powikłania, takie jak dławicowe bóle klatki piersiowej czy niedokrwienie tkanek i narządów.
Warto jednak wspomnieć, że bardzo wysokie stężenia cholesterolu, na przykład w przebiegu hipercholesterolemii rodzinnej, mogą dawać charakterystyczne symptomy. Do objawów wysokiego cholesterolu zalicza się przede wszystkim:
- Kępki żółte, czyli złogi cholesterolu w skórze łokci, kolan, pośladków, czy powiek, przybierające formę żółtych lub żółto-brunatnych kropek,
- Żółtaki, czyli podskórne guzki ze złogów cholesterolu lokalizujące się w pobliżu stawów, ścięgien lub powiek,
- Rąbek starczy rogówki, czyli jasna obwódka dookoła tęczówki, powstała na skutek akumulacji lipidów w tkankach oka.
O CZYM ŚWIADCZY ZATEM NISKI CHOLESTEROL ?
O niskim cholesterolu zwykle wspomina się w kontekście zbyt niskiego cholesterolu HDL. Jest to niekorzystne zjawisko, ponieważ obniżenie tej frakcji cholesterolu zwiększa ryzyko rozwoju zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Należy zatem dążyć do obniżenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, przy jednoczesnym zwiększaniu stężenia cholesterolu HDL.
JAK OBNIŻYĆ CHOLESTEROL ?
Specjaliści twierdzą, że obniżenie cholesterolu LDL o około 39 mg/dl zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego aż o 22%. Jak widać, wpływ cholesterolu na zdrowie układu krążenia jest ogromny, dlatego warto zadbać o jego prawidłowe stężenie. W tym celu najlepiej sprawdzają się kompleksowe działanie, czyli połączenie diety, leków, oraz suplementów ziołowych na cholesterol.
HIPERCHOLESTEROLEMIA
Zaburzenia lipidowe stanowią główny modyfikowalny czynnik ryzyka schorzeń układu sercowo- naczyniowego, dystansując pod względem częstości występowania nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu czy zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Podstawowym narzędziem do walki z dyslipidemią pozostają w dalszym ciągu statyny. Na przestrzeni ostatnich lat rosnącym zainteresowaniem cieszy się możliwość wykorzystania w terapii dyslipidemii suplementów diety opartych na biologicznie aktywnych substancjach pochodzenia roślinnego, takich jak bergamota, Monakolina K, soja i inne.
NATURALNE WSPARCIE CHOLESTEROLU
BERGAMOTA. Pomarańcza bergamota nazywana również bergamotą lub bergamotką , jest gatunkiem rośliny cytrusowej z rodziny rutowatych (Rutaceae). Pochodzi prawdopodobnie z Indii. Sok bergamotowy charakteryzuje się unikatowym profilem flawonoidów, wykazując jednocześnie największe spośród cytrusów stężenia flawononów: neoeriocytryny, naringiny, neohesperydyny, melitydyny i brutierydyny, a także niektórych flawonów: rhoifoliny, neodiosminy, ponciryny i rutyny
Pomarańcza bergamota (Citrus bergamia Risso & Poiteau) – nazywana bergamotą lub bergamotką, jest gatunkiem rośliny cytrusowej uprawianym niemal wyłącznie na południu Włoch w regionie Kalabrii. Swoją nazwę zawdzięcza miastu Bergamo, gdzie po raz pierwszy sprzedawano olejek z bergamoty. To roślina o białych, silnie pachnących kwiatach, mięsistych i błyszczących liściach oraz żółtozielonych owocach, które przypominają małą pomarańczę. Głównym surowcem jest skórka, która zawiera duże ilości olejku bergamowego.
BPF (bergamot polyphenolic fraction) – kompozycja polifenoli z bergamoty to skoncentrowana mieszanina flawonoidów pozyskiwana z soku bergamoty, który wcześniej zostaje zagęszczony i odsączony w celu uzyskania proszku. Flawonoidy BPF są ponad 200 razy bardziej skoncentrowane. Bergamota ma największą ilość flawonoidów w przeliczeniu na jednostkę objętości soku lub na jednostkę masy albedo ( biała wewnętrzna część skórki) spośród 42 gatunków cytrusów i ich odmian. Polifenole bergamoty wykazują wiele korzystnych właściwości zdrowotnych, wpływając m.in. na metabolizm lipidów i glukozy, co może mieć istotne znaczenie w prewencji pierwotnej chorób układu sercowo- naczyniowego.
Bezpieczeństwo – składnik 100 % naturalny, pozyskiwany z owoców Citrus Bergamia, brak skutków ubocznych i dobra tolerancja potwierdzona badaniami naukowymi, przebadany również jako dodatek do statyn oraz u osób z tzw. nietolerancją statyn ( osoby, które musiały odstawić statyny z uwagi na skutki uboczne).
MONAKOLINA K . Jedną z tradycyjnych odmian chińskiego ryżu jest czerwony ryż drożdżowy ( RYR, red yeast rice), powstający w wyniku fermentacji grzybów strzępkowych (Monascus purpureus) na wypolerowanym ryżu, z których następnie pozyskuje się Monakolinę K, czyli naturalną lowastatynę.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega – 3, zwłaszcza kwas dokozaheksaenowy (DHA) i eikozapentaeanowy (EPA) to dwa długołańcuchowe kwasy tłuszczowe należące do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Preparaty zawierające te substancje są powszechnie stosowane do obniżania stężenia TG.
Fitosterole konkurują z cholesterolem w procesie wchłaniania jelitowego i w ten sposób modulują stężenie TC. Zalecana dawka dobowa fitosteroli wynosi 2 g.
BŁONNIK POKARMOWY. Dostępne dane naukowe zgodnie dowodzą, że B-glukan, rozpuszczalny błonnik pokarmowy, pochodzący z owsa i jęczmienia, znacznie zmniejsza stężenie TC I LDL. Pokarmy wzbogacone o ten błonnik lub zawierające jego suplementy są dobrze tolerowane, skuteczne i zalecane w celu zmniejszenia stężęnia LDL. Dawka potrzebna do uzyskania klinicznie istotnego zmniejszenia stężęnia LDL waha się w granicach 3-10g/24 h, w zależności od konkretnego rodzaju błonnika.
POLIKOZANOL I BERBERYNA. Polikozanol jest naturalną mieszaniną długołańcuchowych alkoholi alifatycznych, uzyskiwaną głównie z wosku z trzciny cukrowej. Przeprowadzone badania wykazują, że polikozanol z trzciny cukrowej, ryżu lub kiełków pszenicy nie wywiera znaczącego wpływu na stężenia LDL. Preparaty z berberyny wykazują zmniejszenie cholesterolu LDL.
BIAŁKO SOI. Wpływ soi na zmniejszenie stężęnia cholesterolu przypisuje się przede wszystkim zawartym w niej izoflawonom i fitoestrogenom, których stężenie zmniejsza się stopniowo wraz ze wzrostem stopnia przetworzenia soi. Wskazywano również, że białko sojowe może wywierać niewielki wpływ na zmniejszenie stężenia LDL, kiedy zastępuje się nim produkty zawierające białko zwierzęce.
KARCZOCH ZWYCZAJNY. Cynaryna, uważana za najważniejszy składnik aktywny karczocha, wyróżnia się przede wszystkim swoim działaniem hepatoprotekcyjnym. Przeciwdziała ona stłuszczeniu wątroby, a także wykazuje silne działanie przeciwutleniające. Ma również silne działanie choleretyczne: pobudza wydzielanie żółci i produkcję kwasów żółciowych, co redukuje pulę cholesterolu w wątrobie. Obniżenie stężenia cholesterolu wynika również z interakcji zawartej w niej luteoliny.
