Porażenie prądem elektrycznym zdarza się stosunkowo często. Może być spowodowane nieuwagą bądź niewłaściwym zabezpieczeniem otwartej instalacji elektrycznej. Zazwyczaj do takiego wypadku dochodzi podczas kąpieli w wannie i używania jednocześnie suszarki elektrycznej.
Porażenie jest groźnym skutkiem działania prądu na żywy organizm (przepływa on przez ciało włączone bezpośrednio w obwód elektryczny). Może nastąpić również pośrednio- po znalezieniu się pod wpływem łuku elektrycznego lub wyładowania elektrycznego. Jedną z postaci porażenia prądem elektrycznym jest porażenie piorunem. Porażenie- zależnie od rodzaju prądu, napięcia, czasu i drogi przepływu- może wywołać w ustroju różne zmiany fizyczne, chemiczne oraz biologiczne. Należą do nich oparzenia oraz zaburzenia elektrolitowe i czynności poszczególnych układów. Oparzeniem nazywamy uszkodzenie tkanek wywołane działaniem wysokiej temperatury, żrących środków chemicznych lub promieniowania jonizującego ( np. rentgenowskie).
Zależnie od głębokości zmian miejscowych rozróżnia się trzy stopnie oparzenia:
- I stopień – zaczerwienienie, obrzęk i bolesność skóry
- II stopień- na skórze powstają pęcherze wypełnione osoczem
- III stopień – martwica skóry i tkanek głębszych
Skrajną postacią jest zwęglenie tkanek. Masywne, rozległe oparzenie może powodować zmiany ogólnoustrojowe w postaci wstrząsu wywołanego utratą osocza, krwi, bólem i zatruciem organizmu wchłanianymi produktami rozpadu białka tkankowego. Każda osoba porażona prądem powinna zostać pod obserwacją lekarza.
Jakie mogą być skutki porażenia prądem elektrycznym?
Najgroźniejsze w porażeniu prądem elektrycznym są zaburzenia biologiczne najważniejszych dla życia układów. Śmiertelne w skutkach bywa uszkodzenie serca, płuc lub mózgu. Najpoważniejszym powikłaniem są zaburzenia rytmu serca w wyniku podrażnienia układu bodźcotwórczo- przewodzącego. Tylko podjęcie natychmiastowej reanimacji może w takiej sytuacji uratować życie. Zaburzenia mózgowe objawiają się utratą przytomności, a nawet bezdechem. Przedłużający się ciężki stan doprowadza najczęściej do uszkodzenia płuc i niewydolności oddechowej.
Osoba porażona prądem odczuwa silny ból oraz kurcze kończyn. Z powodu porażenia mięśni oddechowych może stracić zdolność oddechu. W porażeniu prądem o wysokim napięciu najczęściej dochodzi do natychmiastowej utraty przytomności, a nawet zatrzymania krążenia.
Co należy robić po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego?
Najważniejszym elementem pomocy poszkodowanemu jest uwolnienie go od działania prądu. Należy to zrobić szybko, ale tak, aby samemu nie wejść w pole rażenia. Dalsze postępowanie prowadzimy zależnie od sytuacji. W lżejszych przypadkach możemy opatrzyć rany i proste oparzenia. W stanie zatrzymania krążenia natychmiast przystępujemy do reanimacji. Próbujemy udrożnić układ oddechowy, np. wyjmując protezy i odchylając głowę ku tyłowi (jeżeli podczas upadku nie doszło do uszkodzenia kręgosłupa szyjnego). Rozpoczynamy sztuczne oddychanie metodą usta- usta, następnie wykonujemy masaż serca, naciskając rytmicznie i silnie klatkę piersiową, tak aby mostek był uciskany o kilka centymetrów. Fachową pomoc wzywamy tak szybko, jak to możliwe.
OPARZENIA TERMICZNE
Oparzenia termiczne to uszkodzenia ciała, powłok skórnych lub tkanek wewnętrznych powstałe w wyniku bezpośredniego działania wysokiej temperatury. Właśnie od temperatury, czasu oddziaływania oraz rodzaju szkodliwego czynnika zależy stopień obrażeń. Oparzenie jest urazem miejscowym, ale ma poważny wpływ na cały organizm.
Do ogólnej oceny powierzchni oparzenia jest stosowana najczęściej tzw. reguła dziewiątki. Pozwala ona na procentowe przedstawienie obrażeń. Oparzenie reki i głowy ocenia się jako 9% powierzchni ciała na każde, oparzenia nogi, przedniej strony tułowia oraz pleców- po 18% powierzchni ciała. Szyja i wewnętrzna strona dłoni- po 1%. Za groźne dla życia człowieka dorosłego przyjmuje sie oparzenie II stopnia i cięższe, obejmujące ponad 18% powierzchni ciała.
Objawy charakterystyczne dla oparzenia termicznego to zaczerwienienie skóry (rumień), ból, obrzęk i pęcherze. Przy rozległych oparzeniach w wyniku ubytku płynów może nastąpić wstrząs, a nawet utrata przytomności. W przypadku oparzeń termicznych dróg oddechowych częste są trudności w oddychaniu, duszność oraz kaszel. Urazy tego typu wiążą się z niebezpieczeństwem zakażenia przez rany oparzeniowe. Wskutek denaturowania ciał białkowych powstają toksyny oparzeniowe, które mogą po upływie kilku dni spowodować ciężkie uszkodzenie nerek.
Najwłaściwszym postępowaniem w wypadku oparzeń jest jak najszybsze skontaktowanie się z lekarzem i zasięgnięcie fachowej rady oraz pomocy. Istnieje jednak kilka podstawowych sposobów ratowania osoby poparzonej. Mogą być one bardzo przydatne w pierwszych minutach po wypadku. Przede wszystkim należy jak najszybciej schłodzić poparzone miejsce. Czasem w tym celu jest konieczne rozcięcie odzieży i usunięcie biżuterii. Następnie rany oparzeniowe można osłonić opatrunkiem jałowym lub hydrożelowym, a w miarę potrzeby unieruchomić i unieść oparzoną część ciała.
W chwili pojawienia się objawów wstrząsu (bladej, spoconej skóry, szybkiego tętna, pobudzenia psychoruchowego) powstałych w wyniku oparzeń należy osobę poszkodowaną ułożyć w pozycji na wznak z uniesionymi kończynami dolnymi. W tak ciężkich przypadkach trzeba natychmiast zawiadomić pogotowie ratunkowe.
KRWAWIENIA
Krew pełni w organizmie bardzo ważną rolę, przenosząc do wszystkich narządów oraz tkanek niezbędne substancje odżywcze i regulacyjne, a także tlen. Dzięki systemowi krążenia możliwe jest usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii i dwutlenku węgla przez nerki, wątrobę oraz płuca. W łożysku naczyniowym człowieka, zbudowanym z tętnic, żył i leżącej pomiędzy nimi sieci włośniczek, krąży przeciętnie 5-6 litrów krwi, w zależności od masy ciała.
Krwawieniem nazywamy utratę krwi wynikającą z przerwania ciągłości naczynia. W zależności od narastania symptomów zaburzenie może przejawiać się w sposób ostry, podostry lub przewlekły. Decyduje o tym również źródło krwawienia, czyli rodzaj uszkodzonego naczynia. Jeżeli przerwanie ciągłości ścian arterii wiąże się z destrukcją osłaniających je powłok, krew wypływa na zewnątrz. Stan taki określa się mianem krwawienia zewnętrznego. Z kolei krwotok wewnętrzny polega na wycieku krwi do narządów wewnętrznych i jam ciała.
W zależności od szybkości utraty krwi i narastania objawów klinicznych krwawienie może być:
- ostre
- podostre
- przewlekłe
W zależności od rodzaju uszkodzonego naczynia krwawienie dzielimy na:
- tętnicze
- żylne
Krwotok żylny najczęściej przybiera postać podostrą, bywa jednak, że symptomy narastają bardzo szybko. Krew jest bogata w dwutlenek węgla i uboga w tlen, dlatego ma barwę ciemnoczerwoną.
W wypadku uszkodzeń tętnicy objawy gwałtownie się zaostrzają, w zależności od rozmiaru naczynia oraz jego lokalizacji. Wypływając, krew najczęściej pulsuje. Ma barwę jasnoczerwoną, ponieważ hemoglobina jest związana z tlenem.
Krwotok zewnętrzny objawia się wypływem krwi na zewnątrz organizmu, wewnętrzny zaś oprócz symptomów deficytu krwi często prowadzi do dodatkowego uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Podstawowa zasadą pierwszej pomocy w wypadku krwawienia jest szybkie i sprawne jego zatamowanie. Należy przede wszystkim zlokalizować miejsce uszkodzenia. Nie zawsze jest to łatwe, zwłaszcza u ofiar wypadków i osób nieprzytomnych. Miejsce mniej obfitego krwawienia trzeba zdezynfekować. W wypadku obfitego krwotoku nie należy tracić czasu na takie zabiegi.
W celu zatamowania krwawienia na uszkodzone miejsce zakłada sie opatrunek uciskowy. Bezpośrednio na ranę kładzie się jałowe fragmenty gazy, a następnie całość przewiązuje dość mocno bandażem elastycznym. W wypadku braku sterylnych materiałów trzeba posłużyć się dostępnym środkiem- może to być fragment odzieży. Krwotok o znacznym nasileniu wymaga zwykle dodatkowego ucisku na tętnicę doprowadzającą krew do uszkodzonej okolicy. W skrajnych sytuacjach, gdy brak interwencji grozi zgonem w ciągu kilku minut, należy bezzwłocznie palcem ucisnąć przerwane naczynie i następnie zająć się zakładaniem opatrunku. Kolejnym krokiem jest wezwanie pomocy lekarskiej.
Zatamowanie krwawienia przeprowadza się poprzez:
- założenie opatrunku uciskowego
- ucisk tętnicy powyżej zranienia
- ucisk przerwanego naczynia w miejscu rany
Krwawienie wewnętrzne wymaga pilnej interwencji chirurgicznej, dlatego w wypadku podejrzenia krwotoku z narządów wewnętrznych, na przykład w przebiegu maeskości wątroby, żylaków przełyku czy udaru krwotocznego mózgu, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.
CIAŁA OBCE
W medycynie ratunkowej ciało obce jest istotnym problemem zarówno dla lekarza, jak i pacjenta. Każdy powinien wiedzieć, jak postępować w sytuacji, kiedy po wypadku ciało obce znajdzie się w oku, nosie, ranie lub gardle.
Aby usunąć ciało obce z nosa, należy zatkać drugą dziurkę i dmuchając, spróbować pozbyć się ciała obcego. Nie należy używać jakichkolwiek narzędzi, ponieważ grozi to krwawieniem
Utkwienie ciała obcego w przełyku jest brane pod uwagę w wypadku ściskającego bólu i trudności w przełykaniu. W takiej sytuacji należy sprowokować chorego do wymiotów.
Gdy ciało obce znajduje się pod powieką górną, należy skierować wzrok ku dołowi. Górną powiekę nakładamy na dolną, gdyż w tej sytuacji rzęsy dolnej powieki oczyszczają wewnętrzną stronę powieki górnej. Jeżeli zanieczyszczenie znajduje się pod dolną powieką, należy spojrzeć w górę. Odchylamy powiekę i delikatnie gazikiem usuwamy ciało obce.
